Postpsychiatria to nurt w psychiatrii i psychoterapii, który podważa tradycyjne podejście do leczenia zaburzeń psychicznych, szczególnie koncentrując się na krytyce modelu biomedycznego. Zamiast traktować objawy jako wyłącznie wynik zaburzeń mózgu, postpsychiatria zwraca uwagę na kontekst społeczny, kulturowy, psychologiczny i relacyjny, w jakim funkcjonuje pacjent człowiek. Ten nurt dąży do bardziej holistycznego spojrzenia na zdrowie psychiczne, podkreślając rolę subiektywnego doświadczenia, autonomii pacjenta oraz relacji terapeutycznej.
Kluczowe założenia postpsychiatrii:
1. Odejście od patologizacji – postpsychiatria sprzeciwia się etykietowaniu ludzi za pomocą sztywnych diagnoz i nadmiernemu stosowaniu leków psychotropowych.
2. Podmiotowość pacjenta – uwzględnia znaczenie dialogu, współpracy i indywidualnych wartości osoby
w procesie terapeutycznym.
3. Kontekst społeczny i kulturowy – problemy psychiczne są analizowane w świetle wpływów środowiskowych, takich jak nierówności społeczne, traumy, czy zmiany kulturowe.
4. Krytyka dominacji medykalizacji – postpsychiatria wskazuje na potencjalne negatywne skutki redukowania ludzkich problemów do aspektów biologicznych.Praktyka postpsychiatrii:Większy nacisk na metody psychoterapeutyczne, wspólnotowe
i alternatywne formy wsparcia, takie jak grupy samopomocowe czy interwencje oparte na sztuce.
Tworzenie przestrzeni na opowiadanie historii osobistych pacjentów, co pozwala im zrozumieć swoje doświadczenia w szerszym kontekście.
Zrównoważone podejście do stosowania leków – traktowanie ich jako ewentualnego narzędzia, a nie jedynego rozwiązania.
Diagnoza a niepatologizowanie
W postpsychiatrii diagnoza jest rozumiana inaczej niż w tradycyjnym modelu biomedycznym. Odejście od patologizowania oznacza, że problemy psychiczne nie są postrzegane jedynie jako „zaburzenia” czy „choroby” wymagające klasyfikacji w kategoriach ICD czy DSM. Zamiast tego postpsychiatria traktuje diagnozę jako narzędzie zrozumienia i komunikacji, a nie etykietę, która definiuje człowieka.
Kluczowe podejście do diagnozy w postpsychiatrii:
1. Zrozumienie, nie etykietowanie
Diagnoza w postpsychiatrii nie ma na celu przypisania osoby do konkretnej kategorii (np. „depresja”, „schizofrenia”), ale raczej służy jako sposób
na zrozumienie unikalnego doświadczenia człowieka. Podkreśla się, że objawy są często odpowiedzią
na trudności życiowe, traumy czy kontekst społeczny.
2. Indywidualne podejście
Każda osoba jest postrzegana jako jednostka z własnym światem wewnętrznym, historią i zasobami. Diagnoza powinna być wynikiem dialogu, a nie narzuconym wnioskiem.
3. Odejście od medykalizacji
Tradycyjna diagnoza bywa traktowana jako redukowanie problemu do deficytu biologicznego lub chemicznego w mózgu. Postpsychiatria kwestionuje tę perspektywę, podkreślając, że doświadczenia psychiczne mają często głębsze znaczenie
i są związane z relacjami, emocjami czy społecznymi warunkami życia.
4. Niepatologizujące słownictwo
W postpsychiatrii unika się języka, który może stygmatyzować, jak np. „pacjent”, „chory” czy „objawy”. Zamiast tego używa się określeń takich jak „osoba
w kryzysie” czy „doświadczenie trudności psychicznych”.
5. Otwartość na narrację pacjenta
Diagnoza opiera się bardziej na historii opowiedzianej przez osobę i jej subiektywnym rozumieniu swoich doświadczeń niż na gotowych kryteriach diagnostycznych.
Alternatywy dla patologizującej diagnozy:
Formulacja przypadku: zamiast diagnozy, psychiatra lub terapeuta i klient wspólnie tworzą „mapę” problemów, zasobów i czynników wpływających
na dobrostan. Jest to proces dynamiczny, nieustannie dostosowywany.
Podkreślanie siły i zasobów: diagnoza koncentruje się na możliwościach osoby, a nie tylko na jej trudnościach.
Socjokulturowy kontekst: uwzględnia się wpływ społeczeństwa, rodziny i kultury na powstawanie trudności.
Dodaj komentarz