Borderline personality disorder, czyli po polsku: pograniczne zaburzenie osobowości.
Przeczytaj, jeśli rozpoznał_ś je u bliskiej osoby i zastanawiasz się, jak żyć razem i nie zwariować?
Wśród posiadaczy tego zaburzenia osobowości jest mniej więcej tyle samo kobiet co mężczyzn, jednak jest ono diagnozowane mylnie u dużej liczby kobiet, stąd stereotyp.
Tak łatwo było się zakochać w tej radosnej, żywej i namiętnej osobie, która potrafi słuchać jak nikt inny, ale po pierwszym okresie wspólnego szczęścia życie zaczyna przypominać piekło, a awantury wybuchają z błahych lub dziwnych powodów, a nawet bez powodu…?
Osoba borykająca się ze swoją osobowością z pogranicza (borderline) myli uczucia z faktami i może zrobić Ci awanturę dlatego, że coś sobie pomyślała, a potem poczuła, i w efekcie przestraszyła się, że jej unikasz albo masz zamiar ją zranić. „Ale ja czuję […]” jest dla niej argumentem ostatecznym legitymującym wg niej każdy jej wybuch.
Twoja bliska osoba nie potrafi jednocześnie przetwarzać „dobrych” i „złych” aspektów Waszej relacji, jest ona albo w zachwycie i zupełnym zakochaniu, albo w rozczarowaniu i nienawiści.
Na dodatek ta osoba przeżywa huśtawkę emocjonalną (za którą obwiniają partnera), więc awantury stają się stałą częścią życia. Jeśli jednocześnie Twoja partnerka doświadcza zaburzeń odżywiania lub dąży do ryzykownych zachowań seksualnych, życie przypomina podróż roller coasterem.
Oto kilka porad.
- Stawianie granic: jeśli chcesz być z osobą borykającą się z objawami pogranicznego zaburzenia osobowości, przygotuj się na wyzwania. Stawianie granic w tym związku będzie kluczowe, i nie wygląda ono tak, że po prostu mówisz, co jest dla Ciebie ważne, a ukochana osoba od tej pory zwraca na to uwagę. Za każdym razem, kiedy ta bliska osoba Cię poniża, dewaluuje, i czujesz, że przekracza Twoją granicę, możesz postawić granicę na przykład w ten sposób, że nieodwołalnie zrobisz np. 20 minut przerwy w rozmowie. Wychodzisz z informacją, że wrócisz za 20-30 minut i przełączasz telefon na tryb samolotowy. Możesz ustawić licznik czasu, żeby wywiązać się z umowy.
Ważne, żebyś wcześniej jeden raz na spokojnie zapowiedział_ swojej ważnej osobie, że właśnie tak będziesz robił_ za każdym razem, kiedy Twoje granice będą naruszane, na przykład będzie obrzucała Cię wyzwiskami albo deprecjonowała Cię. Nie jest to kara za takie zachowanie, ale zdrowy dystans, którego używasz, żeby ochronić siebie przed zranieniem. - Uważniaj jej/jego uczucia, czyli mów, że są dla Ciebie ważne, bierz je pod uwagę. To nie znaczy, że one usprawiedliwiają jej / jego raniące Cię zachowania. Nie zapomnij trzymać swoich granic!
- Zwracaj uwagę na to, co czujesz i wyrażaj je w jasny, zrównoważony sposób. Jeśli potrzebujesz inspiracji, użyj listy uczuć NVC. Jednocześnie nie zapomnij trzymać swoich granic!
- Zadbaj o wsparcie
a) Zastanów się, skąd czerpiesz poczucie własnej wartości. Kiedy w życiu czujesz się kimś wartościowym niezależnie od Twojej osoby partnerskiej. Być może jest środowisko, w którym jesteś autorytetem, być może masz wyjątkowe umiejętności, doceniane przez innych, a może masz w sobie taki kawałek, który jest przekonany o tym, że jesteś conajmniej w porządku. Często wracaj do tych zajęć, miejsc, ludzi, świadomie dbaj o pozazwiązkowe źródła poczucia własnej wartości. Jeśli masz z tym trudność, zwróć się do terapeuty TSR.
b) Zapisz się do grupy wsparcia, gdyż związek z osobą borykającą się z PZO wymaga nerwów ze stali. Nikt takich nie ma. Grupa wsparcia to minimum pomocy, jaka będzie Ci niezbędna w utrzymaniu dobrostanu podczas huśtawki emocjonalnej, jaką zafunduje Ci ta bliska osoba.
c) Dbaj o swoje przyjaźnie i koleżeństwa. Dbaj o więzi rodzinne. Jeśli ich nie masz, wypracuj je, bądź otoczon_ życzliwymi osobami. - Znaj swoją granicę ostateczną. Zapisz w kalendarzu. Ile jeszcze wytrzymasz w tej relacji, jeśli wciąż będą wzloty i upadki? Nigdy nie strasz rozstaniem, ale kiedy naprawdę dojdziesz do ściany, zrób to (masz prawo wyjść z dysfunkcyjnego związku niezależnie od tego, czy Twoja bliska osoba ma diagnozę, czy jej nie ma).
Dodatek psychoedukacyjny:
Rozpoznanie, czy Twój partner lub partnerka może mieć pograniczne zaburzenie osobowości (Borderline Personality Disorder, BPD), nie jest proste i powinno być ostatecznie potwierdzone przez profesjonalistę z zakresu zdrowia psychicznego. Niemniej jednak, istnieją pewne objawy i zachowania, które mogą sugerować obecność BPD. Oto niektóre z nich:
- Intensywne i niestabilne relacje: Osoby z BPD mogą mieć bardzo intensywne i niestabilne relacje. Często idealizują partnera na początku związku, a później mogą nagle deprecjonować go.
- Silny lęk przed odrzuceniem: Osoby z BPD często boją się bycia opuszczonymi lub odrzuconymi,
co może prowadzić do intensywnych reakcji emocjonalnych i zachowań mających na celu uniknięcie realnego lub wyimaginowanego porzucenia. - Chwiejność emocjonalna: Ekstremalne wahania nastroju stają się normą. Osoba może przechodzić
z uczucia euforii do głębokiej depresji lub złości w bardzo krótkim czasie. - Impulsywność: Zachowania impulsywne, takie jak ryzykowne działania, nadużywanie substancji, nieodpowiedzialne wydatki czy ryzykowne zachowania seksualne.
- Niestabilna tożsamość: Osoby z BPD mogą mieć niestabilne poczucie własnej tożsamości,
co prowadzi do częstych zmian w sposobie postrzegania siebie, swoich wartości, celów życiowych
i kariery.
- Chroniczne uczucie pustki: Często doświadczają uczucia wewnętrznej pustki, co może prowadzić
do desperackich prób wypełnienia tej pustki różnymi działaniami lub relacjami. - Nadmierna podejrzliwość lub rozłączenie od rzeczywistości: Pod wpływem stresu mogą doświadczać paranoicznych myśli lub uczucia rozłączenia od rzeczywistości (czyli derealizacji, depersonalizacji).
- Silne reakcje na krytykę lub konflikty: Nawet drobne konflikty lub krytyka mogą wywoływać intensywne emocje, takie jak złość, smutek, lub lęk.
- Autoagresja lub myśli samobójcze: Osoby z BPD często zmagają się z autoagresywnymi zachowaniami, takimi jak samookaleczenia, oraz myślami samobójczymi. Takie zachowania mogą być próbą radzenia sobie z intensywnymi emocjami lub wyrazem desperacji.
Jeśli zauważasz u swojego partnera lub partnerki wiele z tych objawów:
- Delikatnie i z empatią porozmawiaj o swoich obserwacjach i obawach. Zachęć osobę partnerską do korzystania z profesjonalnej pomocy.
- Tylko specjalista, taki jak psycholog czy psychiatra, może postawić diagnozę. Laik łatwo pomyli borderline z depresją, ADHD albo innym zaburzeniem. Zachęć swojego partnera lub partnerkę do konsultacji z profesjonalistą (psycholożką diagnostką lub psychologiem diagnostą).
Świadomość diagnozy może rzucić nowe światło na Wasze trudności i poprawić jakość Waszej relacji, jednak może też w praktyce nic nie zmienić, nie oczekuj cudów. - Rozważ wsparcie terapeutyczne dla siebie i partnera. Terapia par może pomóc obu stronom lepiej radzić sobie z wyzwaniami związanymi z zaburzeniem.
- Pamiętaj, żeby zawsze stawiać zdrowe granice – to jest ważne nie tylko w tym związku, ale w tym jest trudniejsze, a jednocześnie ważniejsze.
Zrozumienie i wsparcie mogą wpłynąć na jakość Waszego związku oraz na poprawę dobrostanu Twojego partnera lub partnerki, jednak miej świadomość, że nie jest to zaburzenie, które łatwo poddaje się terapii. Bardzo ważne jest, żebyś miał_ własne wsparcie dające Ci siłę do radzenia sobie z trudnościami, i podczas kryzysów skrupulatnie i z miłością dbał_ o swoje granice.
